Van hằng nhiệt là gì ? Cấu tạo và công dụng ra sao ?

Van hằng nhiệt là một bộ phận không thể thiếu trong hệ thống làm mát của xe ô tô, mặc dù kích thước của nó khá nhỏ bé.Vai trò của bộ  phận này vô cùng quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ và kiểm soát tình trạng quá nhiệt của động cơ. 

Nếu van hằng nhiệt bị hỏng hoặc hoạt động không chính xác, điều này có thể dẫn đến tình trạng quá nhiệt, gây hại cho động cơ và các bộ phận khác của xe. Trong bài viết này, Lốp Xe Hùng Phan sẽ cung cấp cho bạn những thông tin chi tiết về van hằng nhiệt là gì? Cấu tạo của van hằng nhiệt, nguyên lý hoạt động của nó, cùng với những tác dụng quan trọng mà bộ phận này mang lại cho hệ thống làm mát. 

Tổng quan về van hằng nhiệt là gì ?

Van hằng nhiệt là một thành phần thiết yếu trong hệ thống làm mát của động cơ ô tô, có chức năng quan trọng trong việc điều chỉnh nhiệt độ của nước làm mát. Cụ thể, van này hoạt động bằng cách kiểm soát và điều chỉnh lưu lượng nước làm mát từ động cơ đến két làm mát, đảm bảo rằng nhiệt độ của động cơ luôn duy trì ở mức tối ưu.

Vị trí lắp đặt của van hằng nhiệt rất quan trọng, thường nằm ở giữa đường ống dẫn nước, cụ thể là giữa nắp xi lanh và bình làm mát. Với thiết kế này, van có thể thực hiện chức năng của mình một cách hiệu quả nhất. Khi động cơ khởi động và chưa đạt đến nhiệt độ hoạt động lý tưởng, van hằng nhiệt sẽ giữ kín, ngăn không cho nước làm mát chảy vào két làm mát. Khi nhiệt độ động cơ tăng lên và đạt đến mức nhất định, van sẽ mở ra, cho phép nước làm mát lưu thông và hạ nhiệt độ động cơ.

Chính vì vai trò quan trọng trong việc kiểm soát nhiệt độ, van hằng nhiệt không chỉ giúp bảo vệ động cơ khỏi tình trạng quá nhiệt mà còn góp phần nâng cao hiệu suất hoạt động của xe.

Cấu tạo và nguyên lý của van hằng nhiệt

Cấu tạo của van hằng nhiệt

Van hằng nhiệt được cấu tạo từ nhiều thành phần chính, bao gồm van chính, van thứ cấp, xi lanh nạp, con dấu và lò xo. Mỗi chi tiết trong cấu tạo của van hằng nhiệt đều đảm nhận những chức năng riêng biệt, góp phần tối ưu hóa quá trình kiểm soát nhiệt độ.

Van chính: Đây là bộ phận chủ yếu giúp điều chỉnh dòng chảy của nước làm mát từ động cơ. Khi nhiệt độ trong hệ thống làm mát gia tăng, van chính sẽ mở ra dần dần, cho phép nhiều nước làm mát được chuyển đến bộ tản nhiệt, giúp làm mát động cơ hiệu quả hơn.

Van thứ cấp: Khi van chính mở, nước làm mát sẽ được dẫn qua bộ tản nhiệt và lưu thông theo một vòng khép kín. Trong trường hợp nhiệt độ nước làm mát tiếp tục tăng, van thứ cấp sẽ tự động đóng lại để giữ cho nước làm mát được dẫn trở lại động cơ. Sự đóng mở của van này rất quan trọng, vì nếu nước không được lưu thông kịp thời, động cơ có thể nhanh chóng nóng lên và gây hư hỏng.

Xi lanh nạp: Khi nhiệt độ nước làm mát tăng lên, xi lanh nạp chứa sáp đặc biệt sẽ bắt đầu tan chảy. Quá trình chuyển từ dạng rắn sang lỏng của sáp này sẽ làm cho van chính mở ra, cho phép nước làm mát chảy vào bộ tản nhiệt. Nếu nước làm mát ở mức thấp, sáp sẽ vẫn ở trạng thái rắn, dẫn đến việc van xả của bộ tản nhiệt sẽ mở để điều chỉnh áp lực.

Con dấu: Con dấu có vai trò ngăn chặn dòng chảy không mong muốn từ van chính của bộ tản nhiệt. Để con dấu hoạt động hiệu quả, vị trí lắp đặt cần phải sạch sẽ và không có bất kỳ 

cặn bẩn nào, đảm bảo rằng nó luôn hoạt động chính xác.

Lò xo: Khi nhiệt độ nước làm mát giảm xuống dưới mức quy định (dưới 87 độ C), lò xo sẽ tự động đưa van chính trở về vị trí đóng, ngăn không cho nước làm mát tiếp tục lưu thông đến bộ tản nhiệt.

Nguyên lý hoạt động

Khi xe ô tô mới khởi động, động cơ thường chưa đạt đến nhiệt độ làm việc lý tưởng, và trong giai đoạn này, van hằng nhiệt sẽ ở trạng thái đóng. Điều này ngăn chặn quá trình trao đổi nước làm mát, giúp động cơ nhanh chóng đạt được nhiệt độ hoạt động thích hợp. Khi nhiệt độ trong dầu động cơ tăng lên, đạt khoảng từ 87 đến 102 độ C, van hằng nhiệt sẽ tự động mở ra, cho phép nước làm mát lưu thông từ động cơ đến bộ tản nhiệt.

Nếu nước làm mát vẫn ở dưới mức 87 độ C, lò xo bên trong van sẽ đẩy xi lanh lên, khiến van đóng lại. Khi đó, nước làm mát không thể lưu thông qua hệ thống, dẫn đến việc động cơ không được làm mát như mong muốn. Tuy nhiên, khi nhiệt độ động cơ tăng lên từ 87 đến 95 độ C, paraffin – một hợp chất chứa nhiều hydrocarbon từ dầu lửa – sẽ bắt đầu nở ra. Quá trình này làm giảm sức ép của lò xo, cho phép xi lanh di chuyển xuống và mở van hằng nhiệt.

Khi van mở, nước làm mát sẽ được dẫn từ động cơ ra bộ tản nhiệt, giúp hạ nhiệt động cơ một cách hiệu quả. Quá trình này không chỉ giữ cho động cơ hoạt động ổn định mà còn bảo vệ nó khỏi tình trạng quá nhiệt, giúp kéo dài tuổi thọ của các bộ phận bên trong. 

Van hằng nhiệt có tác dụng gì cho ô tô – xe tải ?

Van hằng nhiệt là một bộ phận thiết yếu trong hệ thống làm mát của ô tô, đóng vai trò cực kỳ quan trọng trong việc điều hòa nhiệt độ và kiểm soát tình trạng quá nhiệt của động cơ. Nhiệm vụ chính của van này là điều tiết lưu lượng nước làm mát từ lốc máy vào bộ tản nhiệt, giúp động cơ duy trì nhiệt độ hoạt động ở mức tối ưu và hiệu quả.

Bên trong van hằng nhiệt, lò xo đảm bảo rằng van có thể đóng hoặc mở một cách tự động dựa trên nhiệt độ của nước làm mát. Khi nhiệt độ thấp, lò xo đẩy van đóng lại, ngăn chặn nước làm mát lưu thông, dẫn đến việc động cơ có thể tăng nhiệt độ nhanh chóng. Điều này cực kỳ quan trọng trong giai đoạn khởi động, khi động cơ còn lạnh và cần nhanh chóng đạt được mức nhiệt độ làm việc lý tưởng.

Ngược lại, khi nhiệt độ nước làm mát tăng lên đến mức quy định, van sẽ tự động mở, cho phép nước làm mát chảy vào bộ tản nhiệt. Quá trình này không chỉ giúp hạ nhiệt động cơ mà còn góp phần bảo vệ các bộ phận khác trong hệ thống, ngăn ngừa tình trạng quá nhiệt có thể gây ra hư hỏng nghiêm trọng.

Dấu hiệu van hằng nhiệt bị hỏng là gì ?

Nhiệt độ động cơ thay đổi bất thường

Một trong những lỗi hư hỏng phổ biến liên quan đến van hằng nhiệt là sự thay đổi nhiệt độ bất thường của động cơ. Người sử dụng nên theo dõi đồng hồ đo nhiệt độ trên bảng điều khiển thường xuyên để phát hiện sớm các lỗi. Nếu kim nhiệt độ tụt xuống thấp, có thể đây là dấu hiệu cho thấy van hằng nhiệt đang gặp sự cố. Trong trường hợp này, cần kiểm tra kỹ lưỡng và xử lý kịp thời để tránh những hư hỏng nghiêm trọng.

Động cơ quá nóng (quá nhiệt)

Dấu hiệu hư hỏng của van hằng nhiệt mà người dùng cần đặc biệt lưu ý chính là tình trạng động cơ quá nóng. Khi van bị kẹt ở vị trí đóng, chất làm mát sẽ không thể di chuyển đến bộ tản nhiệt, dẫn đến tình trạng động cơ bị quá nhiệt. Nếu tình trạng này kéo dài, động cơ có thể bị hủy hoại hoàn toàn, gây nguy hiểm cho cả xe và người lái. Mặc dù động cơ quá nóng cũng có thể do máy bơm bị hỏng hoặc nguyên nhân khác, nhưng bất kể nguyên do nào, đây là dấu hiệu nghiêm trọng mà người sử dụng cần nhanh chóng đưa xe đến gara để được kiểm tra và sửa chữa.

Động cơ quá nguội

Tương tự như tình trạng quá nóng, động cơ quá nguội cũng không tốt cho hiệu suất hoạt động. Nguyên nhân thường gặp là van hằng nhiệt bị kẹt ở vị trí mở, khiến nước làm mát liên tục chảy vào bộ tản nhiệt, làm cho động cơ không thể đạt được nhiệt độ tối ưu. Tình trạng này có thể làm giảm hiệu quả hoạt động của động cơ và gây lãng phí nhiên liệu.

Chất làm mát bị rò rỉ

Một dấu hiệu phổ biến khác khi van hằng nhiệt gặp vấn đề là hiện tượng rò rỉ chất làm mát. Khi van bị hư hỏng, chất lỏng có thể bị kẹt lại ở vị trí đóng và thấm ra bên ngoài qua các đường ống hoặc vỏ van. Người dùng có thể dễ dàng nhận thấy nước chảy xuống gầm xe. Việc rò rỉ chất làm mát không chỉ làm giảm hiệu suất làm mát mà còn ảnh hưởng đến quá trình hoạt động của động cơ.

Hiệu suất động cơ kém

Cuối cùng, hiệu suất hoạt động của động cơ sẽ bị ảnh hưởng rõ rệt khi van hằng nhiệt gặp vấn đề. Với nhiệm vụ chính là duy trì sự ổn định và trơn tru cho động cơ, khi van không hoạt động hiệu quả, động cơ sẽ không thể phát huy tối đa sức mạnh, dẫn đến hiệu suất giảm sút. Người sử dụng nên chú ý đến các dấu hiệu này để đảm bảo động cơ luôn hoạt động trong điều kiện tốt nhất.

Van hằng nhiệt hỏng có ảnh hưởng đến các bộ phận khác không ?

Van hằng nhiệt là một bộ phận quan trọng trong hệ thống làm mát của xe, và khi van này hỏng, nó có thể gây ra nhiều vấn đề nghiêm trọng cho các bộ phận khác. Dưới đây là các bộ phận bị ảnh hưởng lớn khi tình trạng này xảy ra:

Động cơ: Van hỏng có thể dẫn đến tình trạng động cơ quá nóng hoặc quá lạnh, gây hư hỏng nghiêm trọng cho các linh kiện bên trong.

Hệ thống làm mát: Khi van không mở hoặc đóng đúng cách, nước làm mát không được lưu thông hiệu quả, làm giảm khả năng làm mát của hệ thống.

Bugi và xilanh: Nhiệt độ không ổn định có thể làm tăng nguy cơ cháy nổ và ảnh hưởng đến hiệu suất của bugi và xilanh.

Hệ thống xả: Van hỏng có thể dẫn đến áp suất không ổn định trong hệ thống xả, gây ra khí thải vượt mức cho phép.

Tăng tốc độ hao mòn: Các bộ phận khác như bơm nước và quạt làm mát cũng sẽ phải làm việc nhiều hơn, dẫn đến tăng tốc độ hao mòn và cần bảo trì thường xuyên.

Lốp xe: Van hằng nhiệt hỏng không chỉ ảnh hưởng đến động cơ mà còn có thể tác động gián tiếp đến lốp xe. Khi van này không hoạt động đúng cách, động cơ có thể bị quá nhiệt, dẫn đến tình trạng xe hoạt động không ổn định. Điều này có thể khiến lốp xe bị mài mòn nhanh chóng hơn do áp lực và nhiệt độ không đồng nhất khi lái. Hơn nữa, một động cơ nóng có thể khiến hệ thống truyền động hoạt động kém hiệu quả, làm cho lốp xe không bám đường tốt, tăng nguy cơ trượt và tai nạn. Để bảo vệ lốp xe và đảm bảo an toàn khi lái, việc kiểm tra van hằng nhiệt định kỳ là rất cần thiết. Hãy đến với dịch vụ Lốp xe Hùng Phan để được tư vấn và hỗ trợ chuyên nghiệp, giúp bạn duy trì hiệu suất tốt nhất cho xe và lốp của mình.

Phương pháp xử lý khi van hằng nhiệt bị hỏng

Nếu bạn nghi ngờ rằng van hằng nhiệt trên ô tô của mình có thể bị lỗi, một trong những cách đơn giản để kiểm tra là tháo nắp bộ tản nhiệt và khởi động động cơ. Hãy chú ý quan sát liệu chất làm mát có bị xoáy hoặc chảy ngay lập tức hay không.

Nếu bạn nhận thấy rằng chất làm mát không chảy ra sau 10 phút hoặc lâu hơn, và đồng hồ đo nhiệt độ vẫn hiển thị động cơ đang nóng nhưng chất làm mát vẫn bị ứ đọng, điều này có thể chỉ ra rằng van hằng nhiệt đang bị kẹt. Trong tình huống này, cách xử lý nhanh chóng nhất là tắt động cơ và lắp lại nắp bộ tản nhiệt để ngăn ngừa các hư hỏng nghiêm trọng hơn.

Một nguyên nhân khác có thể ảnh hưởng đến hiệu suất của van hằng nhiệt là chất làm mát nhiễm bẩn. Lỗi này có thể xảy ra nếu chất lỏng làm mát không tương thích được trộn lẫn với chất làm mát cũ, hoặc có thể do các hạt từ các miếng đệm hoặc các bộ phận khác bị vỡ ra, làm ô nhiễm chất làm mát. Việc nhiễm bẩn này có thể khiến van hằng nhiệt hoạt động không hiệu quả, dẫn đến tình trạng động cơ quá nóng hoặc quá lạnh.

Ngoài ra, sau một thời gian dài sử dụng, van hằng nhiệt có thể bị hao mòn hoặc lò xo trở nên yếu, làm giảm công suất hoạt động của nó. Điều này sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình làm mát của động cơ, dẫn đến hiệu suất hoạt động kém. Để khắc phục những vấn đề này, cách tốt nhất là thay chất làm mát mới hoặc thay thế van hằng nhiệt bằng một bộ phận mới. 

Van hằng nhiệt là một bộ phận quan trọng trong hệ thống làm mát của động cơ, giúp duy trì nhiệt độ hoạt động tối ưu cho động cơ.Khi van hoạt động đúng cách, nó không chỉ bảo vệ động cơ khỏi tình trạng quá nhiệt mà còn giúp tiết kiệm nhiên liệu và giảm khí thải. Việc kiểm tra và bảo trì van hằng nhiệt định kỳ là rất cần thiết để đảm bảo hệ thống làm mát hoạt động ổn định, từ đó nâng cao tuổi thọ và hiệu suất của động cơ.